Dr. Mehmet BURÇ
ORCID: 0000-0002-1667-681X
burcmehmet@hotmail.com
ISBN: 978-605-71074-1-1
Yayın Tarihi: 04.10.2023
Doi: 10.5281/zenodo.8408428
İnternet ve bilgisayar teknolojilerinin gelişiminin hız kazanması sonucunda dijitalleşme sürecine girilmiştir. Dijitalleşme, analog verilerin bilgisayar ortamında sayısal olarak işlenmesini ifade etmektedir. Dijitalleşmeyle birlikte gerek bireylerin gerekse de kurum veya kuruluşların yapısı, işleyişi ve olanakları kökten değişmiştir (Silsüpür, 2022, s. 107-108). Bu bağlamda geleneksel yayıncılık anlayışı da dönüşüme uğramış ve paralelinde dijital yayıncılık ortaya çıkmıştır. Geleneksel yapıda faaliyet gösteren yayın araçları dijital ortamlara kaymaya başlamıştır.
Dijital yayıncılık, analog olarak üretilen ses, metin (yazı), görüntülerin 0 ve 1’lerden oluşan bitlere dönüştürülerek yeniden kodlanması sonucu farklı modülasyon yöntemleriyle alıcıya aktarılmasıdır. Dijital yayıncılığın faaliyete geçmesiyle, analog yayınların sınırlı kanal sayıları hızlı bir artış göstermiştir (Koyuncu, 2017, s. 316-317). Dijital yayıncılık, yazılı, sesli ve görsel içeriklerin dijital üretimini kapsamaktadır (Delil, 2020, s. 690). Başka bir tanıma göre; kitap, gazete, dergi ve televizyon gibi yazılı veya görsel gereçlerin dijital platformlar kullanılarak içeriklerinin bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlayan yayıncılık faaliyetlerine dijital yayıncılık denilmektedir. Dijital yayıncılık geleneksel metotlara göre daha fazla özelliklerle donatılmış ve çok sayıda kişiye ulaştırılmaya başlanmıştır. İçeriklerin okuyucu ya da izleyiciye, internet yoluyla eriştirilmesi, çoklu olarak ve çevrimiçi verilmesi dijital yayıncılığın faaliyet alanını oluşturmaktadır (Erdem, 2021, s. 23). Dijital yayıncılık kavramı genel olarak toparlandığında; bilgisayar destekli teknolojilerden yararlanılarak üretilen yazılı ve görsel yayın içeriklerinin hedef kitlelere internet ağı üzerinden ulaştırılmasıdır (Schauder, 1994, s. 71). Tanımlardan anlaşılacağı üzere geleneksel yayıncılıkta kullanılan analog tekniklerden dijital tekniklere geçişi ifade eden dijital yayıncılık kavramı, yazı, ses ve görüntü unsurlarının bilgisayar ve internet teknolojileri yardımıyla birçok iletişim aracına aktarılmasına imkân vermektedir (Sarı & Sancaklı, 2020, s. 248). Dijital yayıncılığa; elektronik yayıncılık veya e-yayıncılıkta denilmektedir. Mobil teknolojiler vasıtasıyla yazılı ve görsel medyayı hedef kitleye oldukça hızlı, daha düşük maliyetle ve küresel çapta aktaran dijital yayıncılık, toplum hayatında önemli yer tutmaya başlamıştır (Erdem, 2021, s. 21).
Dijital yayıncılığın kökenleri 1960’larda sesli, görüntülü ve yazılı hiper metinlerin kullanılmaya başlandığı dönemlere kadar dayanmaktadır. 1970’li yıllarda elektronik postaların yoğun olarak kullanılmaya başlanması dijital yayıncılığın gerekli alt yapılarını oluşturmasını sağlamıştır (Chih, 2003’den akt. Coşkun Sayer, 2007, s. 8-9).1990’lı yıllarda ise basılı yayınlar PDF vb. formatlarda gelişme göstererek bilgisayar ortamına taşınmış, kitap, gazete ve dergiler elektronik formda okuyucuyla buluşturulmuştur (Bozkurt & Bozkaya, 2013, s. 20). Aynı yılların başından itibaren dijital televizyon ve radyo yayıncılığının da temelleri atılmıştır. Bu dönemde bilgisayarların ilerleme kaydetmesiyle ortak bir sistem yaratılmaya dönük çalışmalar hız kazanmıştır. Seslerin ve görüntülerin sayısal kodlara dönüştürülmesi ve televizyonların uydu yayıncılığına geçmesi televizyon yayıncılığında dijitalleşme sürecine girildiğini göstermektedir (Kırık, 2010, s. 31-32). Müzik yayıncılığında ise 1991 yılından itibaren MP3 adı verilen sıkıştırılmış parçaların bilgisayar ortamlarına depolanmaya ve dinlenmeye başlanması ile CD çalarlara geçilmesi dijitalleşmenin ilk adımları kabul edilmektedir (Oğuz, 2016, s. 49-51). Dijital yayıncılık asıl atılımını 2000’li yıllarda göstermeye başlamıştır. PDF teknolojisi ve uydu yayıncılığı ile başlayan sistem günümüzde internetin gelişmesiyle oldukça çeşitlenmiş ve ileri boyutlara taşınmıştır. Bu dönemden itibaren sürekli yenilenen, kendisini geliştiren ve oldukça popülerleşen dijital yayın platformları hayatımıza girmiştir. Netflix, BluTV, Amazon Prime, Disney Channel, Spotify, Youtube Music, Fizy, Deezer gibi dijital yayın mecraları bunlara örnek olarak verilebilmektedir. Ayrıca yine pek çok dergi, kitap ve gazete gibi basılı yayınlara internet üzerinden erişim sağlanmakta, internet siteleri (Amazon vb.) ve operatörler vasıtasıyla satışları yapılmaktadır. Dijital yayıncılık türleri genel kapsamda; dijital basılı yayınlar (kitap, dergi, gazete), dijital televizyon, dijital müzik ve radyo yayıncılığı olarak kategorize edilmektedir.
Kitapların sayısal ortamdaki kopyaları ya da içeriklerinin doğrudan bilgisayar ortamında hazırlanmasını kapsayan dijital kitap yayıncılığı, okurlara PDF formatında ulaştırılmakta olup e-kitap olarak belirtilmektedir (Soydan, 2012, s. 391). Dijitalleşmeyle birlikte kitapların da biçim değiştirmesine bağlı olarak okur, yazar ve yayın evleri bu değişime ayak uydurmuşlardır. Artık yazarlar kitaplarını elektronik ortamlara aktararak daha çok okuyucuya ulaşabilmekte, okurlar elektronik ortamda kütüphane kurarak bilgisayar ve bilgisayar destekli cihazlar üzerinden okuma yapmakta, yayın evleri ise mevcut basılı kitaplarını ağ ortamına aktararak satış yapmaktadır (Önder, 2011, s. 98).
Dijital dergi yayıncılığı, içeriklerinin dijital ortamlarda tasarlanarak, bilgisayar, cep telefonu ve Ipad gibi aygıtlar üzerinden PDF olarak yayınlanan dergileri kapsamaktadır (Santos Silva, 2011, s. 301). Dijital dergiler fiziksel baskı ve dağıtım gerektirmemektedir. Bu nedenle geleneksel dergiciliğe nazaran daha uygun maliyetlere üretilmektedir. Aynı zamanda sadece yazılı değil sesli, animasyonlu ve video tabanlı özelliktedir (İpek & Öztürk Göçmen, 2021, s. 93). Baskı maliyetlerinin artması, internetin yanı sıra blogların ve web sitelerinin de gelişmesiyle gazeteler de dijitalleşerek bilgisayar ve mobil araçlar üzerinden yayınlanmaya başlamıştır (Siles & Boczkowski, 2012, s. 1378). Dijital gazetecilikle haberler anlık, hızlı ve güncel olarak okurlara ulaştırılmaya başlanmıştır. Okurlar, haberlere yorum getirme ve yirmi dört saat rahatlıkla haberlere ulaşabilme olanağı bulmuşlardır. Dijital gazetecilikte haberler kolaylıkla arşivlenebilmektedir. Gazete haberleri içerisinde ses, görüntü ve videolu haberler de takip etmek mümkün olmuştur (Karaduman, 2003, s. 146-147).
Uydu ve internet tabanlı teknolojiler vasıtasıyla televizyon yayıncılığı da dijitalleşmeye geçmiştir. Televizyonun internet üzerinden yayıncılığa başlamasıyla birlikte Web TV, IPTV ve OTT TV gibi dijital televizyon yayıncılığı türleri ortaya çıkmıştır. Dijital TV teknolojisi sayesinde geleneksel kanallarla birlikte sayısız yeni dizi, film, spor ve belgesel içerikleri izlemek mümkün olmuştur (Kuyucu, 2021, s. 274). Dijital kodlamalarla oluşturulan ses ve görüntülerin internet ağı üzerinden aktarılmaya başlanmasıyla televizyon artık ev merkezli olmaktan çıkmıştır (Seçmen, 2019, s. 9).
Dijital müzik yayıncılığı, internet ağları vasıtasıyla herhangi fiziksel depolama aygıtına ihtiyaç duymadan dağıtılabilen, bilgisayar ve cep telefonu gibi araçlarla dinlenebilen, muhafaza edilen hatta indirilebilen müzik formatlarını kapsamaktadır (Kuyucu, 2013, s. 1385). Yeni özellikleriyle geleneksel müzik anlayışından ayrılan dijital müzik yayıncılığında şarkılar çevrimiçi ağlarda yayınlanmaya başlamıştır. Multimedya ve ulaşılabilirlik vardır. Dinleyiciler arzu ettikleri müziklere kolaylıkla erişebilmekte ve görüntü ile sesleri bir arada alabilmektedir. Ayrıca kişiye özel müzik arşivleri yer almaktadır (Dolata, 2011, s. 7). Dijital radyo yayıncılığı ise çevrimiçi radyo istasyonları, uydu yayını, HD yayın, akıllı telefon programları ve ses podcastleri gibi dijital platform üzerinden dağıtılan müzik ürünlerini ifade etmektedir (Kocaoğlu & Bolat, 2022, s. 94). Dijital radyo ile hayalde görüntü yaratma yerini gerçek görüntülere bırakmış ve işitselliğin yanına görsellikte eklenmiştir. Radyoların dijital araçlarla dinlenmesi radyoya her yerden ulaşabilme imkânı sağlamış, dinleyici de pasif konumdan aktif konuma geçmiştir Bu kapsamda yeni radyo platformları dinleyicinin isteklerine göre şekillenmektedir (B. Öztürk, 2018, s. 85). İnternet vasıtasıyla yayın yapan radyo sayısı ve internet üzerinden radyo dinleme alışkanlığı sürekli artış göstermektedir. Dolayısıyla radyo yayıncılığı artık bilgisayar destekli mobil cihazlara doğru kaymaktadır (Tugen, 2013, s. 156).
Dijital medya araçlarının ortaya çıkması ve yaygınlaşmasıyla birlikte geleneksel yayıncılık anlayışı değişmiş aynı zamanda medya araçlarının içeriklerinde de farklılıklar meydana gelmiştir. Dijital yayıncılığın toplum hayatına kattığı en büyük yenilik sınırların ortadan kalkması ve erişilebilirliğin kolaylaşması olmuştur. Böylece zaman ve mekân olgusu önemini kaybetmiştir. İnsanlar yayın içeriklerine istedikleri yerde ve zamanda rahatlıkla ulaşmaktadır. Bu gelişmeler sonucunda dijital medya araçları geleneksel medya araçlarına nazaran çok daha geniş alanlara yayılarak kitleler üzerinde etkisini artırmıştır. Bu kapsamda dijital yayıncılığın etkinliğini artırmasındaki en önemli etkenlerin başında zaman ve mekân olgusunun kaybolması ile rahat erişilebilirlik gelmektedir (Yurdakul, 2019, s. 51).
Yeni iletişim teknolojileriyle günlük yaşamın her anında yazılı ve görsel yayın araçları cep telefonları ve internet ağındaki tüm bilgisayarlara yayın yapabilmektedir. Dijital teknolojilerin kullanıldığı yayıncılık, kitle iletimine uygun olmanın yanı sıra bireye özgü yayınlarında gerçekleştirmektedir. Dolayısıyla günümüzün yayıncılık anlayışında kitle yayıncılığının yanında bireysel yayıncılık uygulamaları da söz konusudur. Dijital platformlar içerisinde her bir hedef kitlenin ilgisi, beğenisi ve zevklerine uygun içerikler yer almakta ve insanların bireysel olarak dilediğini okuma, dinleme veya izleme hakkı mümkün olmaktadır. Bu bağlamda dijital yayıncılık; bireyselliğin hâkim oluğu bir uygulamaya sahiptir (İspir, 2013, s. 17).
Dijital yayıncılığın getirdiği diğer bir önemli yenilik ise etkileşimlilik (interaktivite) özelliğidir. Yayıncılar ve hedef kitle arasındaki tek yönlülük dijitalleşmeyle büyük ölçüde yok olmuş ve böylelikle gruplar geri bildirimde bulunabilmişlerdir. Etkileşimle içeriğin denetimi; yayıncıdan, katılımcıya doğru ilerlemekte, isteğe bağlı video (VoD-Video on Demand), içerik akışı ve içerik seçimi, elektronik mektuplaşma (e-posta), kişisel kayıt sistemi (PVR-personal video recorder), elektronik gazete ve interaktif reklamlar gibi hizmetler ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda kullanıcılar bir yandan yayın akışını takip ederken, aynı zamanda özgürce kişisel tercihlerde bulunmaya başlamışlardır. Dijital yayıncılığın interaktif olma özelliği sayesinde yeni bir iletişim çizgisi oluşmuştur. Dijital platformların aracı olduğu bu yeni eğilimler kullanıcıların sosyalleşebileceği, kendilerini ifade edebileceği, veri akışına bireysel yorumlar da getirebileceği yeni bir anlayış türetmiştir (Taşdelen & Kesim, 2014, s. 3).
Dijital yayıncılıkla ses, görüntü ve grafik kalitesi de geleneksel yayınlara göre oldukça gelişmiştir. Kullanıcılar sinema kalitesinde görüntü ve yüksek ses olanağına sahiptir. Kurumlar basım ve dağıtım giderlerini de aza indirmişler, çok daha fazla kişiye çok daha hızlı ulaşım imkânına kavuşmuşlar, yayın içeriklerini arşivleme ve güncelleme kolaylığı sağlamışlardır (Yerlikaya & Arda, 2021, s. 209-211). Ayrıca bilgisayarlar için geliştirilen yazılımlar internet teknolojileriyle birleştirilerek farklı mecralar bir araya getirilmiştir. Böylece dijital yayıncılıkla birlikte araçlar yöndeşmiş ve tek bir cihazda da kullanılmaya başlanmıştır (Atabek, 2003, s. 91).
Dijital platformlar genel olarak belli bir ücret karşılığı kullanılan abonelik sistemine dayalı ödemeli yayıncılık hizmeti vermektedir. Bu platformlar vasıtasıyla yalnızca abonelerin erişebileceği çekici veya popüler programlar, haberler ve yayınlar kullanıcılara ulaştırılmaktadır. Üyelere internet üzerinden çok kanallı seçeneklerle sayısız içerik sunulmaktadır. Premium içeriklere sahip dijital yayın araçları böylece ticarileşmiş ve tekelleşmiştir (Weeds, 2016, s. 1600).
Dijital yayıncılığın toplumlar üzerinde kültürel ve ekonomik etkileri de yadsınamazdır. Dijital yayın platformlarının sunduğu olanaklar sayesinde kullanımı kısa sürede artmış ve milyonlarca kişi rağbet göstermeye başlamıştır. Bu durumdan faydalanılarak dijital yayın araçları sayesinde ülkelerin kültürleri ve yaşam şekilleri yoğun şekilde empoze edilmiş ve kitlelere popüler kültür daha kolay benimsetilmiştir (Eraslan vd., 2019, s. 19). Arka planda aşılanmaya çalışılan kültür ve ideolojiler dijital yayın araçları sayesinde hızlı şekilde yayılmakta böylece toplumların şekillendirilmesinde bu araçlar önemli rol almaktadır (Burç & Tanyeri Mazıcı, 2023, s. 161).Dijital yayın araçlarının toplum hayatına girmesi kapitalist sistem içerisinde tüketimin devamlılığını sağlama ve ek olarak sermaye sahiplerine yeni gelir kaynakları yaratma noktasında da etkili olmuştur. Dijital yayın platformları kültür endüstrilerinin ihtiyaç duyduğu tüketim unsurunun sağlanması ve sanal ihtiyaçların oluşturması bakımından kapitalizmin taşıyıcısı konumuna gelmiştir. Dolayısıyla dijital yayıncılık günümüz modern kapitalist ekonominin etkili bir silahı olmuştur (Yurdakul, 2019, s. 51-52).
Sonuç olarak; dijitalleşmenin gündelik yaşamın her alanına yayılmasıyla birlikte iletişim biçimlerinin ve araçlarının dönüşüme uğraması yayıncılık yöntemlerini de önemli ölçüde değiştirmiştir. Meydana gelen teknolojik gelişmeler dijital mecraların yaygın şekilde kullanılmasının ve dijital yayıncılığın basit tekniklerle yapılabilir duruma gelmesinin yolunu açmıştır. Geleneksel süreç içerisinde gazete, dergi, kitap radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarıyla yürütülen yayıncılık anlayışı dijital bir hâl almıştır. Bu durum dijital platformların birer yayın aracı olarak kullanılmasını sağlamıştır (Ökmen & Çokluk, 2022, s. 724).Dijital yayın araçlarıyla beraber sanal bir ortam oluşmuştur. Dijital yayıncılığın bu sanal ortamda meydana getirdiği farklılıklar, yenilikler ve kolaylıklar onun kapsamını ve etkisini oldukça genişleterek geleneksel yayıncılığın önüne geçirmiştir. Dünyanın herhangi bir yerinde yayınlanan bir filme, gazeteye veya müziğe kolayca ulaşabilmekte ve istenilen zamanda erişilebilmektedir. Ek olarak bunun için herhangi büyük bir aygıta veya depolama ağına da ihtiyaç duyulmamaktadır (Çakır, 2007, s. 125). Yaşanan bu gelişmeler neticesinde insanların okuma, dinleme ve izleme alışkanlıkları değişmiş ve hedef kitleler dijital yayıncılığa ilgi duymaya başlamıştır. Gerek basılı mecralar gerek radyo veya televizyonda çıkarılan yayınlar dijital platformlarda kitlesel olarak tüketilmeye başlamıştır (Temelli Coşgun, 2022, s. 246). Günümüzde dijital yayın hizmeti veren platformlar çok büyük kitlelere hitap ederek, en çok rağbet görmeye başlayan yayın araçlarının başında gelmektedir. Bu kapsamda internet üzerinden faaliyet gösteren dijital yayıncılık eğlenme, haber alma, sosyo-kültürel, ekonomik vb. birçok alanda popülaritesini artırmıştır (Ulusal, 2020, s. 284-285).
Anahtar Kelimeler: Dijitalleşme, Dijital Yayıncılık, Dijital Yayın Araçları
Kaynakça
Atabek, Ü. (2003). İletişim Teknolojileri ve Yerel Medya İçin Olanaklar. İçinde S. Alankuş (Ed.), Yeni İletişim Teknolojileri ve Medya (2. bs, ss. 61-90). IPS iletişim Yayınları Vakfı.
Bozkurt, A., & Bozkaya, M. (2013). Etkileşimli E-kitap Değerlendirme Kriterleri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Burç, M., & Tanyeri Mazıcı, E. (2023). Kültür Endüstrisi Aracı Olarak Dijital Yayıncılık: Dijital Tv Platformları Üzerine Durum Çalışması. İletişim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 133-166. https://doi.org/10.5281/zenodo.7785622
Coşkun Sayer, R. (2007). Çocuk Kütüphanelerinde Elektronik Yayınların Kullanımı Ve Yaygınlaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çakır, H. (2007). Geleneksel Gazetecilik Karşısında İnternet Gazeteciliği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 123-149.
Delil, S. (2020). Elektronik Yayıncılıkta Platformlar: Kullanıcı Alışkanlıkları ve Dijital Yayıncılığın Sürdürülebilirliği. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 49, 689-697. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-08-49-05
Dolata, U. (2011). The music Industry and the Internet—A Decade of Disruptive and Uncontrolled Sectoral Change. Research Contribitions to Organizational Sociology and Innovation Studies, 1-31. https://doi.org/DOI:10.18419/opus-5539
Eraslan, E., Nacar, E. N., & Erdebilli, B. (2019). Türkiye’deki Dijital Platformların Kullanılabilirlik Ölçütüne Göre İncelenmesi. Ergonomi Dergisi, 2(1), 18-24. https://doi.org/10.33439/ergonomi.480875
Erdem, R. (2021). Dijital Yayıncılık. İçinde İ. Şahin (Ed.), Dijital Dönüşüm Üzerine Seçme Yazılar (ss. 21-36). Gazi Kitabevi.
İpek, B., & Öztürk Göçmen, P. (2021). Türkiye’de Dijital Dergi Yayıncılığı: 2015-2019. Akademik Sanat Dergisi, 12, 88-100. https://doi.org/10.34189/asd.2021.12.007
İspir, B. (2013). Yeni İletişim Teknolojilerinin Gelişimi. İçinde M. C. Öztürk (Ed.), Dijital İletişim ve Yeni Medya (1. bs, ss. 2-25). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Karaduman, M. (2003). İnternet ve Gazetecilik. İçinde S. Alankuş (Ed.), Yeni İletişim Teknolojileri ve Medya (2. bs, ss. 141-154). IPS iletişim Yayınları Vakfı.
Kırık, A. M. (2010). Etkileşimli Televizyon (1. bs). Anahtar Kitaplar Yayınevi.
Kocaoğlu, C., & Bolat, N. (2022). Dijital Radyo Yayıncılığında Reklama Yeni Yaklaşımlar. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 7(1), 87-100. https://doi.org/10.56202/mbsjcs.1115403
Koyuncu, E. (2017). Tv Yayıncılığı Alanındaki Dijital TV Platformları Sosyal Paylaşım Ağlarını Neden Kullanırlar? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 315-335.
Kuyucu, M. (2013). Yeni Medya ve Dijital Müzik: Yeni Medyanın Müziğin Ekonomik Yapısına Etkisi. 2.Uluslararası Dil ve İletişim Sempozyumu Yenilikleri Keşfi, 1383-1400.
Kuyucu, M. (2021). Geleneksel Televizyon Mecrasının Yaşadığı Dijital Dönüşüm ve Bunun Mecraya Olan Etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 272-291.
Oğuz, T. (2016). Dijital Müzik Tüketim Alışkanlıkları. Kurgu Dergisi, 24(1), 44-62.
Ökmen, Y. E., & Çokluk, N. (2022). Yeni Yayıncılık Modeli Olarak Youtube’da Dijital İçerikler ve Yenilenen İzleme Alışkanlıkları. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 721-737. https://doi.org/10.11616/asbi.1097631
Önder, I. (2011). E-Kitap ve Dünyada Elektronik Kitap Yayıncılığı. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 25(1), 97-105.
Öztürk, B. (2018). Gelenekselden Dijitale Radyo Yayıncılığı ve Aktif Dinleyici. Uluslararası Dijital Çağda İletişim Sempozyumu, 80-87.
Santos Silva, D. (2011). The Future of Digital Magazine Publishing. Information Services & Use, 31, 301-310. https://doi.org/10.3233/ISU-2012-0661
Sarı, Ü., & Sancaklı, P. (2020). Küyerelleşmenin Dijital Platformların İçerik Tanıtımına Etkisi: Netflix Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 243-260. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.647463
Schauder, D. (1994). Elektronic Publishing of Professional Articles: Attitudes of Academics and Implications Fort he Scholarly Communication Industry. Journal of the American Society for Information Science, 45(1), 73-100. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(199403)45:2<73::AID-ASI2>3.0.CO;2-5
Seçmen, E. A. (2019). Uluslararası Televizyon Yayıncılığında Yeni Yönelimler: Dijital Film ve Dizi Platformu Netflix. İçinde C. Kandemir (Ed.), Dijital Çağda Televizyon ve Medya (ss. 1-22). Der Yayınları.
Siles, I., & Boczkowski, P. (2012). Making Sense of the Newspaper Crises: A Critical Assesment of Existing Research and An Agenda for Future Work. New Media & Society, 14(8), 1375-1394. https://doi.org/10.1177/1461444812455148
Silsüpür, Ö. (2022). Dijitalleşme Sürecinde Kurumsal Kimlik Aracı Olarak Facebook: Türkiye’nin En Değerli ve En Güçlü Markalarının Kurumsal Hesapları Üzerine Bir Araştırma. İçinde K. Mavnacıoğlu (Ed.), Dijital Dönüşüm Yeni Medya ve İletişim (ss. 93-127). Çizgi Kitabevi.
Soydan, E. (2012). E-Kitap Teknolojisi ve Basılı Kitabın Geleceği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 389-399.
Taşdelen, B., & Kesim, M. (2014). Etkileşimli Televizyon Geleneksel Televizyona Karşı: Televizyon İzleyicisi Ne İster? Selçuk İletişim Dergisi, 8(3), 268-280.
Temelli Coşgun, A. (2022). Kültür Endüstrisi Bağlamında Dijital Seyir Platformu Netflix’e Yönelik Eleştirel Bir Analiz. İçinde K. Duman (Ed.), Netflix Etkisi Dijital Çağda Ekran Kültürü (ss. 245-264). Urzeni Yayınevi.
Tugen, B. (2013). Dijital Çağda Radyo Yayıncılığı. XVIII. Türkiye’de İnternet Konferansı, 153-157.
Ulusal, D. (2020). Dijital Çağda Sinemanın Dönüşümü. İçinde B. Kayıhan (Ed.), Dijital Çağda Kitle Kültürü, Eğlence ve Sanat (1. bs, ss. 283-302). Ütopya Yayınevi.
Weeds, H. (2016). Tv Wars: Exclusıve Content And Platform Competıtıon In Pay Tv. The Economic Journal, 126(594), 1600-1633. https://doi.org/10.1111/ecoj.12195
Yerlikaya, Ö., & Arda, Ö. (2021). Kuşaklararası Farklılık Bağlamında Seyir Kültüründeki Değişimin “Parliament”Örneği Üzerinden İncelenmesi. İçinde H. İ. Yaşar (Ed.), Dijitalleşme Ekseninde İletişim, Kültür ve Medya (ss. 209-231). Literatürk Yayınları.
Yurdakul, Ş. (2019). Kültür Endüstrilerinin Yaratılmasında Dijital Medyanın Rolü. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 14, 44-56.
