Dr. Öğr. Üyesi Zeynep EKMEKÇİ
ORCID: 0000-0002-2110-8438
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulu
zeynep.ekmekci@erzincan.edu.tr
ISBN: 978-605-71074-3-5
Yayın Tarihi: 14.03.2025
Doi: 10.5281/zenodo.15023701
Kültür insanların yaşamları boyunca edindikleri değerler, tutumlar ve alışkanlıkların bütünü (Zencirkıran, Sosyoloji, 2017, s. 57) olarak tanımlanmaktadır. Bu minvalde kurum kültürü de herhangi bir örgütte çalışanların, inanç, varsayım ve beklentileri ile kişilerin davranışlarını ve kişilerarası ilişkilerini belirleyen faaliyetlerin yürütülme biçimini gösteren normlar olarak tanımlanmaktadır (Erengül, 1997 akt. Geçikli, 2017, s.138). Sabuncuoğlu ve Tüz (1998, s. 28-29) ise kurum kültürünü, çalışanların örgütte nasıl davranacağı konusunda bilgi veren, yazılı olmayan değerlerden oluşan, örgüt çalışanlarının kabul ettiği, örgütsel değerlerin paylaşımı ve iletiminde yararlanılan semboller ve bu sembollerin taşıdığın anlamlar, hikayeler ve örgütte geçmişte yaşanılan olaylar olarak tanımlamaktadır. Benzer bir tanımlamada kurum kültürü, örgüt üyeleri tarafından paylaşılan değerler bütünü, ortak anlayış ve bir örgütte işlerin nasıl yapıldığını etkileyen inançlar bütünü olarak ifade edilebilir (Göksel, 2013, s. 132). Bütün bu tanımlamalardan yola çıkarak kurum kültürü ortak paylaşılan değerler bütünü olarak ifade edilebilir.
Kurum Kültürünün Öğeleri
Literatüre bakıldığında örgüt kültürünün öğelerine dair pek çok tanımlama bulunmakla birlikte temelde, değerler, normlar ve varsayımlar üzerinde durulmaktadır.
Değerler
Değerler, bir toplumda ulaşılmak istenen ideal standartları gösterir. Değerler, bir toplumun en genel, soyut ve ideal kültürel öğeleridir (Zencirkıran, 2017, s. 63). Bu bağlamda kurumsal değerlerde herhangi bir örgütte ulaşılmak istenen standartları ifade etmektedir. Herhangi bir örgütte çalışanların davranış ve tutumlarının temelini oluşturan değerlerle, örgütün temel amaçları, hedefleri ve standartları örtüşmelidir. Dolayısıyla örgüt için neyin önemli olduğu çalışanların davranışlarına yansımış olmalıdır. Bu bağlamda değerler örgüt içerisinde güvenilir ve daha kolay fark edilebilir nitelikteki soyut davranışları ortaya koymakta ve kurumsal kimliğin oluşmasına yardımcı olmaktadır (Sabuncuoğlu & Tüz, 1998, s. 34).
Normlar
Normlar, bir toplumda bireylerin neleri yapıp neleri yapamayacağını gösteren standartlar, kurallardır. Normlar, hayatın birçok alanındaki davranışları şekillendirir. Bir toplum içerisinde nasıl hareket edileceği, bir örgütte iş süreçlerindeki yükümlülükler, devlet protokolünün katıldığı bir törende insanların oturma düzeni, farklı törenlerde giyilmesi gereken kıyafet tarzları gibi davranışlar normlarla belirlenir. Toplumlarda normlar yasalarla belirlenebileceği gibi gelenekler ya da varlığı bilinen ama dile getirilmeyen yazılı olmayan kurallarla da belirlenebilir (Zencirkıran, 2017, s. 65). Dolayısıyla örgütlerde normlar ise değerlerden farklı bir biçimde herhangi bir örgüt içerisinde çalışanlar tarafından uyulması gereken kurallardır. Normlar doğru ya da yanlış ayrımıyla ilgili, bağlayıcılığı daha fazla olan davranış beklentileridir. Bunun sonucu olarak değerler daha soyut ve genel kavramları içerirken normlar, daha belirgin ve yol göstericidir.
Varsayımlar
Kurumu oluşturan kişi ve gruplarca paylaşılan, kurumdaki insan unsuru, kurumsal ve çevresel sorunlar, insan ilişkileri ve eğilimi ile bütün bunlara ilişkin gerçek ve doğrunun doğasıyla ilgili temel yorumları içeren varsayımlardır (Geçikli, 2017, s. 138).
Kurum Kültürü; Kurumların iç çevreleriyle bütünleşmeleri, dış çevrelerine adaptasyon sağlayabilmeleri, çalışanların motivasyonlarının arttırılması, belirsizliklerin olduğu yerde çözümler sunabilmesi, kurumsal davranışlarda tutarlılık sağlanması ve kurumları diğer kurumlardan farklı kılma gibi faydaları vardır. Özellikle güçlü kurum kültürlerinin çalışanlara sunduğu, kurumsal bağlılık ve yaşanan olaylar karşısında yapılması gerekenlere dair yarattığı bilinç, özellikle kriz anlarında önemli bir unsur olarak öne çıkmaktadır (Göksel, 2013, s. 132).
Kurumun amaçlarının gerçekleşmesinde ve çalışanların birbirine ve kuruma bağlanmasında etkin rol oynayan kurum kültürü, kurumun amaç, plan ve politikalarının oluşturulmasında önemli bir araçtır. Kurum kültürünün özellikleri ise aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
- Kurum kültürünün, kuruma özgü bir yapısı vardır ve kurumlara göre farklılık arz eder. Her kurumun kendine has misyonu, vizyonu, örgütsel yapısı, iletişim sistemi, hikâyeleri ve öyküleri vardır.
- Kurumsal iletişim ile kurumun biçimsel yapısının oluşturulması ve benimsetilmesinde önemli rol oynar.
- Kurum kültürü yazılı bir metin şeklinde açıkça ifade edilmez. Kurum çalışanlarının düşünce yapılarında ve belleklerinde inanç ve değerler olarak yer alır.
- Kurum kültürü, grup davranışının yönlendirilmesinde etkili olan kurumsal işleyişin bir parçası olarak tekrarlanarak yerleştirilen davranışsal kalıplar şeklindedir.
- Kurum kültürü grup üyeleri arasında yaygın olarak kabul görür ve paylaşılabilir özelliğe sahiptir(Geçikli, 2017, s. 139).
Anahtar kelimeler: Kültür, Kurum Kültürü, Örgütsel Davranış.
Kaynakça
Geçikli, F. (2017). Kurumsal İletişim. E. Akbulut İçinde, İletişime Giriş (S. 153-174). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
Göksel, A. B. (2013). Stratejik Halkla İlişkiler Yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. (1998). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Alfa Yayınları.
Zencirkıran, M. (2017). Sosyoloji. Bursa: Dora Yayıncılık.
