Öğr. Gör. Gönül AKBULUT
ORCID: 0000-0002-1085-7839
Atatürk Üniversitesi, Aşkale Meslek Yüksekokulu
gonulakbulut@atauni.edu.tr
ISBN: 978-605-71074-1-1
Yayın Tarihi: 17.07.2023
Doi: 10.5281/zenodo.8159053
İletişimin tarih boyunca temel amacı insanlar arasında bir ortaklık oluşturmak veya bilgilerin taşınması olmuştur ve çeşitli kuramcılar tarafından birçok tanımı yapılmıştır (Hepkon, 2011). İletişim, kişiler ya da gruplar arasındaki bilgi aktarımıdır. İletişim herkesin bildiğini düşündüğü ama çok az kişinin açıklayabildiği insani bir durumdur yani duymak, görmek, dokunmak ve hissetmek, yüz yüze konuşmak, televizyon izlemek, bilgi dağıtımı, eleştiri ve sayabileceğimiz birçok kavram aslında iletişim kapsamındadır (Terzi, 2020). İletişim bireyler arasında bir bilgi ağı olarak işlev görür ve bu ağ bilgi, veri ve anlayış aktarması sürecinde basit gibi görünse de bünyesinde birçok problem olabilen bir süreçtir (Yağcı ve Uçar, 2018).
İletişim kişiler arasında olduğu gibi ilişkiler arasında da etkileşim sağlamaktadır. İnsanlar devamlı olarak birbirleriyle etkileşim halinde olduğu için insan davranışları toplumsal davranış olarak görülmeli ve insanlar arasındaki etkileşimi sağlayan en önemli aracın da iletişim olduğu unutulmamalıdır (Güngör, 2011). Kişiler iletişim kurarak algılarını, tutumlarını, isteklerini, ihtiyaçlarını, değerlerini, duygu ve düşünceleri gibi davranışsal özellikleri kendilerine/karşı tarafa iletirler (Oskay, 2017). İletişimin diğer bir amacı da bir fikri başkalarıyla paylaşmak, onları o fikre ortak etmek ya da o fikri onlara kazandırmaktır. İletişim bir fikrin açıklanması şeklinde sınırlı olabileceği gibi bilimsel bir ifadeyi aktaracak kadar geniş içerikli de olabilir (Şişman ve Nevin, 2017).
İletişim, gönderen ve alıcı arasındaki sözlü/sözsüz mesaja aynı anlamlar yüklendiğinde oluşur ve etkileşim için kullanılan simgelerin her iki tarafta da aynı anlamı taşıması gerekir. İletişim, kaynak tarafından oluşturulmuş bir mesajın uygun bir ileti yoluyla karşı tarafa ulaştırılması sürecidir. Bu süreç; bilgi, düşünce ve tutum gibi herhangi bir iletinin ortak simgeler ile kişi ya da gruplar arasında değiş tokuş edildiği bir süreçtir (Gür, 2023). İletişim süreci, bireylerin kişisel, toplumsal, çevresel, sosyal ve kültürel faktörlerden etkilenen ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilen başlangıç ya da sonu olmayan dinamik bir süreçtir. İletişim süreci kaynak, mesaj ve alıcı arasındaki üç temel aşamadan oluşur. Aslında iletişim kaynak ile hedef arasında bir iletişim kanalı yoluyla kurulur ve ileti bu kanal aracılığıyla ulaştırılır. Bu yüzden seçilen iletişim yolu gönderilen mesajla uyumlu olmalıdır. Kaynak ve hedef birey, grup, organizasyon, kurum veya bir toplum olabilir (Öcal, 2020).
İletişim Süreci Ögeleri;
- Kaynak
- Mesaj
- Kanal
- Hedef (Alıcı)
- Kodlama
- Filtreleme
- Geri Bildirim
- Gürültü (Çetintaş, 2016).
Şekil. 1: İletişim Süreci
Filtreleme
Algılama ve süzgeçleme olarakta karşımıza çıkabilecek filtreleme kavramı çevremizde oluşan ses, görüntü, koku ve his uyaranlarını duyularımızla algılayıp farkına varmamız demektir. Dışardan gelen uyaranların anlaşılabilmesi için beynimizin onları algılaması ve anlamlandırması gereklidir. Kişinin duyu organları aracılığıyla kendini ve çevresini anlamlandırmasını sağlayan o kişinin filtresidir. Çünkü beyne ulaşan tüm veriler anlam taşımaz ve birey hepsinin farkına varmaz (Yavaş Ayhan, 2023). Kişinin herhangi bir işe konsantre olduğunda diğer uyaranların farkına varmaması iletişimdeki filtre uygulamasıdır.
Birey gelen uyaranları önce bu filtrelerden geçirir sonra beyne ulaştırır dolayısıyla filtreler başka bir açıdan baktığımızda otomatik olarak oluşan süzgeç görevi görmektedirler. İnsanlar kendileriyle uyuşmayan iletileri almaz ya da kendisiyle uyumlandırarak dönüştürür ve öyle algılar (Tutar ve Yılmaz, 2003). Süzgeçleme, hem gönderici hem de alıcının mesajları algılarken değerleme yapıp bazı kısımlarını mesaja dahil etmeyip dışarıda bırakmasıdır. Beynimiz bu süreci yürütürken iletileri değerlendirir, önceki deneyimlerle karşılaştırır ve bireyin kendine uygun olarak belirlediği davranışı göstermesini sağlar (Yağcı ve Uçar, 2018).
İletişim sürecinde kaynakta hedefte filtreleme yapar. Bu yüzden ortak bir algı çerçevesi oluşturmadan gönderilen mesajlar her iki tarafta da kendi deneyim ve algılarına göre yer bulur dolayısıyla aynı mesaj aynı ortamda farklı şekillerde algılanıp yorumlanabilir. İnsanların algıları, sadece gelen uyaranın yapısına göre değil, kişilerin ilgi, bilgi, duygu, düşünce, bulunulan ortam, geçmiş deneyimleri, istek, tutum, inanç, amaç, toplumsal ve kültürel faktörlerine göre de değişir. Bu faktörler kişilerin iletişimdeki filtresidir ve bu yüzden de aynı iletiler farklı kişiler tarafından farklı algılanabilir hatta aynı kişi tarafından farklı zamanlarda farklı yorumlanabilir ve bu da etkili iletişim kurabilmek için çok önemli bir durumdur (Eroğlu, 2013).
Etkili iletişim çoğu zaman çok güçlü roller almıştır, tarih boyunca birçok kişi tek kelimesiyle yanlış anlaşıldığı için işini kaybetmiş, hapis yatmış veya ödül alıp önemli yerlere getirilmiştir. Doğru bir şekilde anlamak, anlatmak ve anlaşılmak yani doğru iletişim kurmak zor bir süreçtir (Ay, 2015). Çünkü eğer iletilmek istenen mesajlar amacına uygun şekilde istendiği gibi yorumlanmazsa iletişim süreci başarılı olamayacaktır (Tutar ve Yılmaz, 2003).
İletişimdeki filtreler;
- Gönderenin düşündükleri,
- Gönderenin söylemek istedikleri,
- Gönderenin söylediğini zannettikleri,
- Gönderenin söyledikleri,
- Alıcının duymak istedikleri,
- Alıcının duydukları,
- Alıcının anlamak istedikleri,
- Alıcının anladığını zannettikleri,
- Alıcının anladıkları (Academy, 2019).
Mesaj kaynak tarafından çok dikkatli ve etkili bir biçimde iletilse bile alıcı onu duymak ve anlamak istediği gibi yorumlayabilir. İletişim süreci tek boyutlu değildir bu yüzden kusursuz bir iletişim ortamını sağlamak oldukça zordur ve bunun temelinde, insanların algılama ve öğrenme düzeyinin farklı olması bulunur. Etkili bir iletişim için olabilecek tüm filtreler dikkate alınmalıdır ve bazı noktalara dikkat edilmelidir (Demiray, 2019).
Bu noktalar şöyledir;
- Etkili dinleme,
- Açık, net, anlaşılır ve sade olma,
- Kısa ve öz olma,
- Saygılı olma,
- Bireylerin kendine ait duygu, düşünce, kültür, algı ve öğrenme biçimi olduğunu unutmama,
- Geribildirimlere önem verme,
- İletişim kurma amacının anlaşmak olduğunu unutmama (Gökdağ, 2019).
Anahtar Kelimeler: Etkili iletişim, İletişim, İletişimde Filtre.
Kaynakça
Academy, (2019). Etkili iletişimde 9 filtre. https://academycon.com/blog/etkili-iletisimde-9- filtre/ Erişim Tarihi: 26.01.2023.
Ay, T.S. (2015). Etkili İletişim Becerileri Açısından Eğitimciler. The Journal of Academic Social Science Studies, 41, 367-381.
Çetintaş, B. (2016). Yönetim Yaklaşımlarında Örgütsel İletişim Olgusunun Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 173-199.
Demiray, U. (2019). Etkili İletişim. Pegem Akademi Yayıncılık, 9. Baskı, Ankara.
Eroğlu, E. (2013). Etkili İletişim Teknikleri. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2775 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1733. Eskişehir.
Gökdağ, D. (2019). Etkili İletişim. İçinde Etkili İletişim. (Ed.) Uğur Demiray. Ankara: Pegem Akademi.
Güngör, N. (2011). İletişim, Kuramlar, Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi, Ankara.
Gür, D. (2021). İletişim ve İkna. https://www.cag.edu.tr Erişim Tarihi: 20.01.2023.
Hepkon, Z., (2011). İletişim ve Teknoloji. Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul.
Oskay, Ü., (2017). İletişimin A.B.C’si. İnkılap Kitabevi, İstanbul.
Öcal, D. (2020). Kişilerarası İletişim. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Erzurum.
Şişman, T. M. ve Nevin, F. (2017). İletişim Becerileri Eğitiminin Hemşirelik Öğrencilerinin Sanal ve Kişilerarası İlişkilerine Etkisi. HSP, 4(3), 171-179
Terzi, E. (2020). Etkili İletişim Dersi. https://avys.omu.edu.tr › app › public › eroltrz Erişim Tarihi: 20.01.2023.
Tutar, H. ve Yılmaz, M.K. (2003). Genel İletişim Kavramlar ve Modeller. 4. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Üstünsel, G. (2011). Etkili iletişim Becerileri ve Beden Dili. T.C. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
Yağcı, T., ve Uçar, M. (2018). İletişimde Engeller ve Etkinlik. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 142-160.
Yavaş Ayhan, A.G. (2023). Etkili İletişim Teknikleri. https://acikders.ankara.edu.tr Erişim Tarihi: 23.01.2023.
