Öğr. Gör. Gönül AKBULUT
ORCID: 0000-0002-1085-7839
Atatürk Üniversitesi, Aşkale Meslek Yüksekokulu
gonulakbulut@atauni.edu.tr
ISBN: 978-605-71074-1-1
Yayın Tarihi: 17.07.2023
Doi: 10.5281/zenodo.8158992
İnsanlar akıl yürüterek olaylara, durumlara, fikirlere anlam yüklerler ve bu yükledikleri anlamları diğer kişilerle paylaşmak isterler. İnsanın en önemli özelliği de bu paylaşımı sağlayarak iletişim kurmasıdır ve bu iletişimi sağlarken çeşitli yöntemler kullanırlar (Öcal, 2020). İletişim; bilgi, düşünce ve duyguların herkes için aynı biçimde ve aynı ölçüde anlaşılır duruma getirilmesi, paylaşılması ve karşılıklı etkileşimin sağlanmasıdır (Gökdağ, 2016; Yağcı ve Uçar, 2018). Başka bir tanıma göre; İletişim, duygu, düşünce ya da bilgilerin çeşitli yollarla diğerlerine iletilmesidir ve toplumsal yaşamın her alanında, her aşamasında mevcuttur. İletişim, toplumsal yaşamda insanların birbirleriyle olan ilişkilerinde çok önemli bir role sahip olduğu için toplumsal yaşamın oluşmasında ve ilerlemesinde önemli bir işlevi vardır (Kurt ve Kürüm, 2010).
İletişimde bilgi, duygu ve düşüncelerin iletilmesi için çeşitli iletişim araçları kullanılabilir ve iletişim bireyin kişisel ve kültürel özelliklerine göre şekil alır (Ay, 2015). İletişim kullanılan araca ve bağlama göre sınıflandırılmaktadır.
Kullanılan araca göre iletişim türleri şöyledir;
- Sözsüz; Mesaj, ses, beden veya mesafe algısı ile iletilir,
- Sözlü; Mesaj, ses, söz, dil veya hava ile iletilir,
- Yazılı; Mesaj, yazılı /basılı harfler, belirli bir yüzey veya semboller ile iletilir,
- Görsel; Mesaj, ekran veya perde ile iletilir (Yüksel, 2009).
Bağlama göre iletişim türleri şöyledir;
- Kişi-İçi; Kişi kendisiyle ve içsel dünyasıyla iletişim kurar,
- Kişilerarası; İnsanlar mesajlarını karşılıklı olarak çeşitli kanallarla birbirlerine iletirler ve bunları yorumlayarak cevap verirler. İletişim süreci, kaynak ve alıcının yer değiştirmesiyle sürekli devam etmektedir.
- Örgütsel; örgütsel iletişim, üretim biçimleri ve iş bölümlerinin değişip gelişmesiyle farklı yapılar oluşunca ortaya çıkmıştır (Gezen, 2020).
- Kitle İletişimi; gelişen teknolojiyle beraber kitle iletişim araçları da önemli oranda gelişmiş ve böylelikle kitle iletişimi doğmuştur. Çağımızın önemli gerçeklerinden olup zamanla herkesi daha fazla etkilemektedir. Kitle iletişimi, kaynaktan hedefe doğru tek yönlü bir iletişimdir bu yüzden geri bildirim çok zor ve yetersiz düzeydedir. Bu yüzden mesajların hedefte nasıl algılandığına yönelik bilgi elde etmekte çok mümkün değildir (Demiray, 2019).
Kişilerarası iletişim, karşılıklı iletişimde bulunan kişilerin, mesajlar üreterek, bunları birbirlerine aktararak ve yorumlayarak iletişimi sürdürmeleridir (Dökmen, 2010). Başka bir tanıma göre; kişinin kendi iç dünyasında anlamlar oluşturması, düşünmesi ve diğerleriyle anlam alışverişi yapmasıdır (Tekke ve Coskun, 2019). Yapılan tanımlar incelendiğinde, kişiler arası iletişim sürecinin oluşabilmesi için öncelikle bireyin kendi içsel sürecini sürdürebilmesinin gerekliliği görülmektedir. Kişiler arası iletişim psikolojik nitelikte bir bilgi alışverişidir (Özmen, 2006) ve sağlıklı bir iletişim kurabilmenin ilk koşulu kendini tanımadır (Jack ve Miller, 2008). Bu yüzden sağlıklı bir kişilerarası iletişim için kendini tanıma ve içsel iletişim öncelikli öncüllerdir. İçsel bir iletişim süreci olan kendini tanıma, bireyin his, düşünce ve duygularını düzenleyebilmesidir (Skowron ve Dendy, 2004) Etkili bir içsel iletişim sağlanabildiği zaman başkalarıyla da pozitif yönde etkileşim kurulabilir (Cüceloğlu, 2022).
Dökmen’in “İnsanın çevresi ile kuracağı iletişim, kendi içinde başlar” sözüyle ifade ettiği gibi karşılıklı iletişim kurmada kişilerin başkalarıyla olumlu bir iletişim süreci yaşayabilmesi için kendi duygu ve düşüncelerini düzenleyebilip kendini tanıması gerekir. Bu süreçte kişi kendi iç dünyasıyla iletişime geçer (Özmen, 2006). Kendisiyle iletişim kurabilen insanlar, kendilerinin, dış dünyanın, çevresindeki kişilerin kendisini nasıl etkilediğinin, kendisinin çevresindekileri nasıl etkilediğinin de farkındadırlar ve dolayısıyla insanın kendini anlaması diğer insanları anlamasını da kolaylaştırmaktadır (Cüceloğlu, 2022).
Bağlamına göre iletişim türlerinden olan kişi içi iletişim kavramı içsel iletişim, kişisel iletişim ve içe dönük iletişim şeklinde de ifade edilmektedir. İletişim İnsanlar kendilerine sorular sorup cevaplar vererek kişiliğine, kimliğine yönelik değerlendirmelerde bulunurken asıl iletişimi kendileriyle kurmaktadırlar. Kişisel iletişim, kişinin kendi duygu ve düşüncelerini algılamasına yöneliktir (Ergin, 2023). Dökmen’e göre, kişi-içi iletişim; bireysel iletişim demektir ve kişinin duygulanması, düşünmesi, kendi ihtiyaçlarının farkında olması ve rüyalar görmesidir. Kişi-içi iletişimin kurulabilmesi ve devam ettirilmesi kişinin içsel uyumunun ve kendisiyle barışık olduğunun göstergesidir ve bunu sağlayabilenler hem kendi iç dünyalarında hem de toplumsal hayatta pozitif, sakin ve huzurludurlar (Dökmen, 2010).
Kişisel iletişim kuramayanlar, toplumsal hayata uyumlaşmakta da sıkıntılar yaşar, kendilerini ifade etmekte zorlanır, yanlış anlama ve anlaşılmalara maruz kalır böylelikle de iletişim çatışmaları kaçınılmaz olur. Kişi-içi iletişim diğer iletişim türlerinin de ilk basamağı olup genellikle sessizce oluşur. Bu süreçte mesajlar, ifadeler ve iletiler şekillenerek diğer iletişim türlerine geçiş için sağlıklı bir zemin oluşur (Demiray, 2019).
Kişi içi iletişim, kişinin hayatının her anında ve her ortamda kendi kendiyle kurduğu iletişim şeklidir ve bu süreçte iç dünyasında düşünceler üretir, kendisiyle ve başkalarıyla konuşarak anlaşır, tartışır, çözüm üretir, kararlar alır, kararlar değiştirir, sevinir, eğlenir, güler, ağlar, planlar yapar, kendisi, çevresi ve diğer insanlar hakkında değerlendirmeler yapar, ilişkilerini düzenler ve yürütür (Kurt ve Kürüm, 2010).
İçsel iletişimde hedef kişinin kendisine yönelmesi ve farkında olmasıdır ve bu iletişim bilinçli olabileceği gibi bilinç dışı da olabilir. Bilincin onayladığı bir iletiyi bilinçaltı reddedebilir ve bu da kişinin kendisiyle çatışmaya girmesine neden olabilir dolayısıyla bu durum da kişinin kendiyle iletişim kurması demektir (Dökmen, 2010). İçsel iletişim yoluyla bireyler; mesajları ve durumları kendi içinde değerlendirir, planlar, şekillendirir, analiz eder, yorumlar ve yeni iletiler, yeni fikirler, yeni kararlar oluşturur böylelikle anlar, anlaşılır ve sorunların çözümünü bulur (Tekke ve Coskun, 2019).
Anahtar Kelimeler: İçsel İletişim, İletişim, İletişim Türleri.
Kaynakça
Ay, T.S. (2015). Etkili İletişim Becerileri Açısından Eğitimciler. The Journal of Academic Social Science Studies, 41, 367-381.
Cüceloğlu, D. (2022). İnsan İnsana. İstanbul: Kronik Kitap.
Demiray, U. (2019). İletişim Modelleri. İçinde Etkili İletişim. (Ed.) Uğur Demiray. Ankara: Pegem Akademi.
Dökmen, Ü. (2010). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ergin, M. G. (2023). İletişim, İletişim Süreci, İletişim Türleri. https://acikders.ankara.edu.tr Erişim Tarihi: 31.03.2023.
Gökdağ, R. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Uyku Öncesi İçsel İletişim Konuları. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 32-43.
Jack, K. ve Miller, E. (2008). Exploring self-awareness in mental health practice. Mental Health Practice, 12 (3),31-35.
Karasaç Gezen, A. (2020). Kişilerarası İletişim ve Sosyal Medya. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Erzurum.
Kurt, A. Ve Kürüm, D. (2010). Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 20-34.
Öcal, D. (2020). Kişilerarası İlişkilerin Tanımı ve Önemi. İçinde Kişilerarası İletişim. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Erzurum.
Özmen, E. (2006). Kendini tanıma rehberi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Skowron, E. A. ve Dendy, A. K. (2004). Differentiation of self and attachment in adulthood: Relational correlates of effortful control. Contemporary family therapy, 26(3), 337- 357.
Tekke, M. ve Coşkun, M. (2019). Kendini Tanıma, Kendini Gerçekleştirme, Kendini Aşmışlık ve Potansiyelini Tam Kullanan Kişi: Kişilerarası İletişim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 790-797.
Yağcı, T. ve Uçar, M. (2018). İletişimde Engeller Ve Etkinlik. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 142-160.
Yüksel, A. H. (2009). “İletişim Kavram ve Tanımı”. İçinde Genel İletişim. (Ed.) Uğur Demiray. Ankara: Pegem Akademi.
